Het hoofd en de benen.

Over het managen van angst op de fiets

Wielrennen is een uithoudingssport, gekenmerkt door zware fysieke én psychologische eisen.
Je kan de prestatie van een renner niet éénduidig linken aan zijn fysieke conditie. ‘De beste heeft gewonnen’ betekent zoveel meer dan fysiek op je best zijn. Ook andere factoren beïnvloeden het resultaat dat wordt neergezet. Er gebeurt veel op mentaal vlak!
‍
In dit artikel focus ik op ‘omgaan met angst op de fiets’. Enerzijds omdat ik in mijn praktijk merk dat meerdere renners en rensters deze hulpvraag stellen. Anderzijds omdat het omgaan met angst vaak een specifieke expertise en diepgaandere begeleiding vraagt en een sportpsycholoog hier terecht bij wordt betrokken.

Safety first

Angst is een oer-reactie van onze hersenen. In de oertijd moesten we wel alert zijn voor gevaar om te kunnen overleven. Maar ook onze moderne geest waarschuwt ons nog continu voor gevaar.

Soms is deze angst helpend en weerhoudt het ons van domme of gevaarlijke dingen. Denk aan het gevoel van angst als er ineens een bal in jouw richting wordt gegooid. Deze angst om geraakt te worden door de bal zorgt ervoor dat je je bukt. Dit is een voorbeeld van hoe ons angstgevoel ons gedrag stuurt op een helpende manier.

Soms echter is onze angst niet helpend en ook niet nodig en veroorzaakt het onnodig lijden. Denk aan een training of wedstrijd in zware omstandigheden zoals bij nat weer en op een pittig parcours. De gedachte ‘ik ga misschien onderuit met mijn fiets’ bezorgt je angst en maakt dat je niet voluit durft racen. Deze angst is misschien een klein beetje helpend omdat je het gevaar in acht neemt, maar vooral niet helpend omdat je niet optimaal kan presteren.

Soorten angst

Angst die we voelen kan zich op twee manieren uiten. We onderscheiden een cognitieve en een fysieke component aan onze angst, met name onze gedachten en onze gevoelens.
‍
Je gedachten schieten allerlei kanten op, maar vooral vervelende kanten. Je maakt je zorgen of je wel goed zult presteren. Je hebt angst om te vallen, om bochten te nemen of in het peloton te rijden. Je bent bang om fouten te maken tijdens de wedstrijd. Je bent onzeker over jezelf. Je bent bang om onder je kunnen te presteren. Je maakt je zorgen over eventueel verlies. Je bent bang dat je het laat afweten als je onder druk komt te staan. Je bent bang dat je de doelstellingen niet haalt. Je voelt de druk van de verwachtingen die anderen van je hebben.
‍
Er is ook de lichamelijke component: je voelt in je lijf dat je gespannen bent. Je hebt voor de wedstrijd ‘kriebels in je buik’. Je hebt een verhoogde hartslag. Je hebt een naar gevoel in je maag. Je hebt klamme handen. Je trilt. Je bent misselijk. Je moet overgeven voor of tijdens de wedstrijd. Je hebt rode vlekken in je nek. Je spieren zijn zo gespannen dat je kramp hebt. Je hebt vaak hoofd- of buikpijn voor wedstrijden.

Emoties zijn menselijk, ook in (top)sport

Een leven zonder angst bestaat niet, dus kunnen we er maar beter mee leren omgaan. Of je angst nu realistisch is of onwaarschijnlijk, als jij ze gelooft is ze reëel. Angst is een emotie en emoties zijn menselijk, ook in (top)sport. Adviezen zoals ‘daar moet je gewoon niet aan denken’ of ‘niet zo angstig zijn’ helpen je niet verder. (Angst)gedachten en (angst)gevoelens komen en gaan, je hebt er geen controle over. We kunnen wel beter leren omgaan met deze gedachten en gevoelens. Zodat jij weer dingen kan doen die jij belangrijk vindt, zoals voluit koersen.

Emotiemanagement

Meer inzicht hebben in je angst is een belangrijke stap naar het overwinnen van je angst. Het gaat erom je emoties te leren kennen en hier actief mee te leren omgaan om het perfecte gevoel te kunnen realiseren. Want met dat perfecte gevoel kan je beter presteren.
‍
Iedereen is anders en ook sporters verschillen onderling in emotionaliteit. Iedere hulpvraag naar ‘beter leren omgaan met angst’ betekent een zoektocht naar een optimaal emotiemanagement.
‍
Het helpt alvast om stil te staan bij onderstaande inzichten die je zelfkennis kunnen vergroten:

• Gedachten zijn niet wat ze zeggen te zijn, ze zijn niet de baas over jou. Geloof dus niet alles wat je denkt.
• Laat gevoelens golven, ze komen en gaan vanzelf. Wanneer je morgen tijdens je fietstraining volop zit te beuken tegen de wind in zeg dan tegen jezelf: dit doet pijn, maar wat er ook gebeurt en hoe erg ik het ook vind, binnen een goed uur is dit voorbij. Pijn is ook mijn bondgenoot. Deze fysieke pijn is kleiner dan de emotionele pijn om mijn doel niet te bereiken.
  En jammer genoeg geldt hetzelfde principe voor aangename gevoelens. Dat zalige gevoel na een stevige work-out komt op, maar golft ook weer weg… Terwijl dat gerust wat langer zou mogen duren.
• Je hebt geen controle over je gedachten en gevoelens, maar wel over je gedrag. Jij kan er voor kiezen om dingen te doen die jij belangrijk vindt om te doen. Ook als dat misschien niet fijn voelt op dat moment. Zo kan je ook koersen met angst en deze angst accepteren. Dat is niet makkelijk, daar is moed en zelfkennis voor nodig, maar je kan het wel.

Deze zelfkennis, naast het ontwikkelen van routines en het trainen van mentale vaardigheden zoals zelfspraak, ademhalingsoefeningen, visualisatie, … maken je vaardiger in het leren omgaan met angst en het opbouwen van zelfvertrouwen.

Blijf niet zitten met je angst(en), praat erover en ga ermee aan de slag. Laat je (professioneel) helpen zodat jij je eigen en allerbeste angstmanager wordt.
Je angstgevoelens leren accepteren betekent niet dat je de situatie ook moet accepteren!

‍

‍